Voorkom verzuim en maak de overgang bespreekbaar

De overgang betekent het einde van de vruchtbare periode van een vrouw. Het zijn de jaren rondom de laatste ongesteldheid. Die laatste keer ongesteld zijn, noemen we trouwens de menopauze. De overgang begint als vrouwen tussen de veertig en zestig jaar oud zijn en duurt gemiddeld zeven tot tien jaar.

Aan acht op de tien vrouwen gaat deze periode niet ongemerkt voorbij, zo blijkt uit onderzoek. Zij krijgen te maken met lichamelijke of geestelijke klachten. Dat komt omdat er veel verandert rondom de hormonen in het lichaam. Het verschilt per vrouw hoe lang de klachten duren en hoe erg ze zijn.

Meest voorkomende overgangsklachten

Tijdens de overgang kunnen vrouwen last hebben van veel verschillende klachten, zo is te lezen in de handreiking van de Stichting van de Arbeid. Slecht slapen, opvliegers en wisselende stemmingen komen het meeste voor. Veel vrouwen hebben tijdens de overgang ook last van depressieve gevoelens of angst. Ze kunnen prikkelbaar, vermoeid of lusteloos zijn en hebben moeite om ergens hun aandacht bij te houden. Ook geheugenproblemen en een gejaagd of nerveus gevoel zijn klachten die veel vrouwen in de overgang zullen herkennen. Door de veranderingen rondom de hormonen kunnen er ook lichamelijke klachten komen. Denk bijvoorbeeld aan spier- en hoofdpijn, hartkloppingen en gewrichtspijn.

Herken de symptomen van de overgang

Vrouwen, maar ook zorgverleners, herkennen de symptomen van de overgang vaak niet goed, zo staat in de handreiking. Daar is een reden voor: dit komt omdat het gaat om klachten die niet alleen passen bij de overgang. Ze kunnen ook wijzen op hart- en vaatklachten, een slaapprobleem, stress of overspannenheid/burn-out door het werk. Als de zorgverlener de klachten niet goed herkent, kan dat zorgen voor een onbegrepen gevoel en/of geen goede behandeling.

Verzuim door de overgang

Uit de handreiking blijkt dat vrouwen met (ernstige) klachten door de overgang zich zes tot acht keer zo vaak ziek melden dan vrouwen die niet zoveel last hebben van de overgang. En wanneer ze wel kunnen werken, vindt ongeveer een derde van de vrouwen het ongemakkelijk om op de werkplek te maken te krijgen met overgangsklachten zoals opvliegers of hevig zweten. Dat zorgt weer voor stress, een onzeker gevoel en minder aandacht voor hun taken.

Ziekteverzuimbeleid; hoe werkt dat bij Sazas?

Praktijkverhaal: Hoe kunnen we samen met onze medewerkers verzuim voorkomen en verminderen? Vanuit deze vraag ontstond een nieuwe kijk op het ziekteverzuimbeleid van Sazas, met als achterliggende gedachte: goed voorbeeld doet volgen.

Download gratis

Wat zijn de gevolgen van de overgang?

Van de werkende vrouwen die in de overgang zijn, zegt één op de drie dat de klachten het werken lastiger maken. Dat blijkt uit RIVM-onderzoek (2022) onder twaalfduizend werkende vrouwen in de leeftijd van 40 tot 66 jaar. Minder dan de helft (48%) van de vrouwen in de overgang vertelt op het werk wat er aan de hand is. Maar zoals aangegeven, melden ze zich dus wel vaker ziek. Dit blijkt ook uit het genoemde RIVM-onderzoek.

Ook ander onderzoek laat zien dat de overgang gevolgen heeft voor het werk dat vrouwen doen. Zo blijkt uit nieuw onderzoek rondom burn-out en menopauze van vakbond CNV uit 2023 dat zo’n 71% van de ondervraagden, enkele duizenden vrouwen tussen de 45 en 65 jaar, de combinatie van overgangsklachten en werk zwaar vindt. 73% kan minder werk dan normaal doen door de klachten. En een kwart van de ondervraagde vrouwen kan ‘langere tijd' niet alles doen zoals ze gewend waren. Ook blijkt uit het onderzoek dat 17% van de vrouwen met overgangsklachten door de combinatie van werk en overgang te maken kreeg met een burn-out. In december 2023 kwam in het nieuws dat vakbond CNV daarom een ‘menopauzebeleid’ op de werkvloer voorstelt. Het doel is dat vrouwen in de overgang beter worden geholpen op het werk, bijvoorbeeld met een plek waar ze zich kunnen terugtrekken.

Tips voor werkgevers: dit kunt u doen

Om verzuim te voorkomen en te verminderen en ervoor te zorgen dat uw vrouwelijke medewerkers zich prettig voelen op het werk is het belangrijk om klachten te (h)erkennen en het gesprek aan te gaan. Enkele tips uit de handreiking zijn:

• Lees meer over de overgang. Als u weet welke klachten bij de overgang kunnen horen, zult u ze eerder herkennen en kunt u meer begrip tonen.
• Besteed in gezondheidsonderzoeken aandacht aan de overgang, zodat klachten eerder worden herkend.
• Onderzoek hoe u een medewerker met overgangsklachten kunt helpen. Bespreek bijvoorbeeld samen of het mogelijk is om thuis te werken, extra pauzes te nemen of op andere tijden te gaan werken.
• Bekijk of u de werkplek en -omstandigheden kunt aanpassen, zodat deze meer comfortabel zijn voor vrouwen tijdens de overgang. Denk bijvoorbeeld aan het toestaan van het dragen van makkelijk zittende kleding, een koelere werkplek en maandverband op de toiletten.
• Stel een overgangsconsulent aan: dit is een verpleegkundige die alles weet over de zorg voor de vrouw in de overgang. Of regel met de bedrijfsarts dat hij of zij een preventief overgangsspreekuur houdt of een workshop geeft over het thema.

Meer weten over de overgang en werk?
Meer informatie over hoe u medewerkers in de overgang kunt ondersteunen, leest u in de handreiking ‘De overgang en werk’.

*Onderzoek en cijfers genoemd in dit artikel komen uit de handreiking ‘Overgang en werk’.