Rouw en werk: hoe gaat uw klant daarmee om?

Whitepaper 'Verzuim door persoonlijke omstandigheden'

Een ziekmelding hoeft niet altijd te betekenen dat een medewerker ook echt ziek is. Persoonlijke omstandigheden, zoals het overlijden van een naaste, kunnen bijvoorbeeld ook aanleiding zijn om niet te gaan werken. In dit whitepaper gaan we in op verzuim door persoonlijke omstandigheden, zoals rouw.

whitepaper aanvragen

Rouwen: meerdere fases van rouw

In het rouwproces kunnen medewerkers last krijgen van lichamelijke en/of geestelijke klachten. Zo kunnen eetgewoontes veranderen. Mensen kunnen ook last krijgen van vermoeidheid, concentratieproblemen, slapeloosheid en overactief gedrag. Daarnaast kan rouw ook samengaan met gevoelens als angst, agressie, schuld, verwarring, opluchting, droefheid en depressie. Hoe een medewerker omgaat met de rouwverwerking, verschilt van persoon tot persoon. Toch komt er na het overlijden van een dierbare veel op de medewerker af. Er moet bijvoorbeeld heel veel geregeld worden voor de uitvaart. Soms is er op zo’n moment niet veel tijd om stil te staan bij het verlies, of dringt het verlies nog niet door. In dat geval komt de rouw pas later. De meeste rouwende mensen doorlopen de volgende rouwfases (Kübler-Ross E., 1969):

• Ontkenning;
• Protest (of boosheid);
• Onderhandelen en vechten;
• Depressie.

De rouwfases verlopen niet bij iedereen in deze volgorde. Ook is het niet te voorspellen hoelang iemand rouwt. Bij de ene medewerker duurt het enkele dagen en bij de ander soms meerdere jaren. Het verlies heeft pas een plekje gekregen als hij of zij er niet meer de hele tijd aan denkt en het verdriet niet langer het leven beheerst.

Verzuim tijdens het rouwproces

Tijdens het rouwproces is het werk vaak minder belangrijk. Naast het verdriet krijgen mensen namelijk ook te maken met allerlei praktische zaken. Denk hierbij aan het regelen van de uitvaart en het verzorgen van allerlei administratieve zaken. De medewerker kan in deze tijd soms het werk minder goed of helemaal niet uitvoeren. Vakbond CNV heeft in 2020 onderzoek gedaan naar de gevolgen van rouw onder 1.100 werkenden. Het onderzoek laat zien dat rouw tot langdurig verzuim kan leiden:

• Eén op de tien werkenden kreeg in de rouwperiode een burn-out;
• Een kwart van de ondervraagden kon langere tijd niet goed werken;
• 44% van de mensen die meededen aan het onderzoek hebben in de afgelopen 10 jaar een dierbare verloren. Daarvan heeft 33% zich kort ziekgemeld en 9% voor langere tijd;
• 16% van de hen moest vakantiedagen opnemen omdat ze door rouw niet goed konden werken;
• 26% van de mensen gaf aan dat ze te snel weer zijn gaan werken.

Rouw heeft invloed op de verzuimduur

Het onderzoek van CNV laat ook zien dat rouw grote invloed heeft op de verzuimduur als een partner of kind overlijdt. 73% kon langere tijd niet goed functioneren. 33% meldde zich voor langere tijd ziek. 23% kreeg te maken met een burn-out en 14% raakte zijn of haar baan kwijt.

Een enquête uit 2019 van het Landelijk Steunpunt Verlies (LSV) onder 370 leden laat ook zien dat rouw invloed heeft op de verzuimduur. Na het overlijden van een kind, partner of ouder verzuimden de nabestaanden in de eerste twee jaar gemiddeld 143 dagen. De verzuimduur is bij het verlies van een kind lager dan wanneer een partner of ouder overlijdt. Als een partner overlijdt is de verzuimduur gemiddeld 115 dagen. Overlijdt een ouder dan worden er gemiddeld 59 dagen verzuimd. Als kind overlijdt wordt het eerste jaar 63 dagen verzuimd.

Wat kan uw klant opnemen in een rouwprotocol?

• Een sturen van een kaart of bloemetje;
• Overlijdensadvertentie;
• Contact opnemen;
• Informeren van klanten;
• Aanwezigheid bij de uitvaart;
• Ondersteuning door specialisten als de bedrijfsarts en de vertrouwenspersoon;
• Extra ondersteuning bij zaken die geregeld moeten worden.

Verlofregelingen na een sterfgeval

Naast praktische punten is het belangrijk om in het verzuimprotocol verlofregelingen op te nemen waar de medewerker gebruik van kan maken.

Calamiteitenverlof
Als een direct familielid overlijdt, heeft de medewerker recht op calamiteitenverlof. Dit verlof kan bijvoorbeeld gebruikt worden om de belangrijkste zaken te regelen. Calamiteitenverlof is vastgelegd in de Wet Arbeid en Zorg. Heeft de medewerker meer tijd nodig, dan kan calamiteitenverlof overgaan in bijzonder verlof.

Bijzonder verlof
Bijzonder verlof staat niet in de wet. Vaak staat in een cao dat een medewerker voor het overlijden van een bloed- of aanverwant in de eerste graad 4 dagen verlof krijgt. Dat betekent dat de medewerker bij het overlijden van een vader, moeder of kind dus 4 dagen verlof kan krijgen. Dit geldt ook voor aanverwanten als echtgenoten of geregistreerd partners. Het verlof gaat in vanaf het moment van overlijden tot aan de uitvaart. Is er geen cao, dan kan de werkgever zelf afspraken over bijzonder verlof.

Rouwverlof
Rouwverlof staat niet in de wet. Wel kunnen er in een cao afspraken staan over rouwverlof. Hoelang een medewerker verlof kan opnemen, verschilt per cao. Vaak is de duur van het verlof afhankelijk van de relatie tot de overledene. Als rouwverlof niet in de cao staat, kunt u adviseren om rouwverlof op te nemen in de arbeidsovereenkomst.

Verlof bij een doodgeboren kind
Als een kind binnen 24 weken van de zwangerschap komt te overlijden heeft de medewerker geen recht op verlof. Bij een doodgeboren kind of miskraam na 24 weken zwangerschap heeft de moeder recht op 6 weken zwangerschapsverlof en 10 weken bevallingsverlof. De partner heeft recht op eenmaal het aantal werkuren per week aan geboorteverlof.

Weer aan het werk na een rouwperiode

Werk en contact met collega’s kunnen zorgen voor afleiding en helpen bij het rouwproces. Het is dan ook belangrijk dat de werkgever samen met de medewerker nadenkt over de werkhervatting. Zorg dat uw klant samen met de rouwende medewerker kijkt naar de belastbaarheid en de mogelijkheden. Soms is iemand nog niet in staat om volledig te werken, maar kan diegene wel minder uren werken. Ook het verlichten van taken en verantwoordelijkheden kan helpen om iemand aan het werk te houden. Eventueel kan de bedrijfsarts gevraagd worden om advies te geven aan uw klant en zijn of haar medewerker.