Welke invloed heeft werken in de nacht op verzuim?

Wanneer spreken we over werken in de nacht?

Werkt uw medewerker minimaal één uur tussen 00.00 uur en 6.00 uur, dan spreken we over werken in de nacht. Nachtwerk heeft invloed op het dag-en-nachtritme. Werkt uw medewerker voor lange tijd in de nacht, dan kan dit schadelijk zijn voor de gezondheid en is de kans op verzuim groter. Ook kan werken in de nacht zorgen voor een slechte werk-privébalans.

Voorbeeld Verzuimprotocol

Het verzuimprotocol wordt ook wel ‘verzuimreglement’ of ‘spelregels verzuim’ genoemd. Bedrijven zijn volgens de Wet verbetering poortwachter verplicht er een te hebben. Bekijk hier de checklist en download een voorbeeld.

Download voorbeeld

Zijn er risico’s wanneer uw medewerkers in de nacht werken?

Medewerkers die voor lange tijd in de nacht werken, hebben kans op verschillende klachten. De risico’s kunnen bijvoorbeeld zijn: 

Diabetes (type 2)

Door in de nacht te werken, komt het dag-en-nachtritme in de war. Mensen maken dan meer stresshormonen aan. Daardoor wordt het herstel van het lichaam vertraagd. Dit kan bijdragen aan glucose-intolerantie en insulineresistentie; dit betekent dat de bloedsuikerspiegel na het eten minder snel herstelt. Dit wordt ook wel een verstoorde glucosehuishouding genoemd. Bij een insulineresistentie is het lichaam minder gevoelig geworden voor insuline. Hierdoor blijft het bloedsuikergehalte te hoog. In beide situaties is het risico op diabetes type 2 groter. 

Obesitas

Normaal gaat het menselijk lichaam 's nachts over op vetverbranding en vinden er herstelprocessen plaats. Door slechte slaapkwaliteit raakt het lichaam vermoeid. Hierdoor ontstaat er een hongerhormoon. De kans is groot dat iemand dan eerder kiest voor eten met veel snelle suikers en vet. Denk hierbij aan pizza, chips, patat en snoep. Om dit te voorkomen is het belangrijk om tijdens het werken in de nacht door te gaan met het normale eetpatroon.

Welk effect heeft werken in de nacht op de biologische klok?

Het grootste probleem van werken in de nacht is te weinig slaap. Dit komt door het verzetten van de biologische klok. De biologische klok vertelt het lichaam wanneer het tijd is om te slapen. De klok is gevoelig voor licht en kan dus veranderen. Door naar fel licht te kijken, maken de hersenen geen melatonine aan. Melatonine is het hormoon dat het lichaam laat weten dat het donker is. Wanneer het tijd is om te gaan slapen dus.

Waarom is de biologische klok belangrijk?

De biologische klok is belangrijk voor wat er met het lichaam gebeurt. Het regelt processen als de spijsvertering, de hormoonhuishouding, het gedrag en het slaapritme. 

Wat kan de ‘nachtrust’ overdag verstoren?

Er zijn verschillende oorzaken die de nachtrust kunnen verstoren. Zeker wanneer er overdag wordt geslapen. De problemen die dan het vaakst voorkomen zijn teveel daglicht en het geluid van spelende kinderen. 

Deze problemen kunnen ervoor zorgen dat uw medewerkers zich slechter kunnen concentreren en de prestaties verminderen. Samen met het slaaptekort dat ontstaat, is de kans op verzuim groter.

Hoe kunnen uw medewerkers zich voorbereiden op een nachtdienst?

Er zijn een aantal dingen waarmee uw medewerkers rekening kunnen houden wanneer zij in de nacht werken. Hieronder zetten wij een aantal tips voor nachten op een rij:

• Is het nodig om overdag te slapen? Zorg dan dat de slaapruimte donker is. Ook kan het helpen als de ruimte koel is en zo min mogelijk geluid doorlaat;
• Vermijd voor het slapen gaan fel licht, zoals licht van telefoons en televisie;
• Maak gebruik van een slaapmasker en oordoppen;
• Fel licht kan helpen om in het normale ritme terug te komen;
• Drink geen koffie ‘om wakker te blijven’, maar ga juist voor een korte (slaap)pauze;
• Het kan helpen om voor de nachtdienst een dutje te doen van 15 tot 20 minuten;
• Als uw medewerker in de nacht werkt, is gezond eten een belangrijke tip. Hij of zij kan bijvoorbeeld het beste niet kiezen voor eten met veel suikers en vetten, maar voor eten met veel suikers en vetten, maar voor eten dat snel door het lichaam wordt verwerkt. Yoghurt, fruit en donkere broodsoorten met fijne vezels zijn voorbeelden van licht verteerbaar voedsel.

Wat kunt u als werkgever doen?

• Geef uw medewerkers de mogelijkheid om korte slaappauzes tijdens werktijd te houden. Zo kunnen zij er weer een paar uur tegenaan. Let op dat deze slaappauzes niet langer dan 20 minuten duren. Dit kan uiteindelijk een slechte invloed hebben;
• Maak slimme roosters: dagdienst - avonddienst - nachtdienst. Zo kan het lichaam er langzaam aan wennen;
• Maak verzuim bespreekbaar. Praat met uw medewerkers over eventuele problemen en bespreek samen de mogelijke oplossingen;
• Zorg voor gezonde voeding voor uw medewerkers;
• Laat uw medewerkers zo min mogelijk in de nacht werken.

Wat zegt de arbeidstijdenwet over nachtdiensten?

Nachtwerk is extra zwaar, daarom gelden er andere regels dan wanneer iemand overdag werkt. De regels gaan over de werkduur, rusttijden en het aantal diensten dat iemand ’s nachts mag werken. In artikel 5.8 van de arbeidstijdenwet kunt u de regels vinden. Wij leggen een aantal regels aan u uit.

Hoeveel nachtdiensten mag uw medewerker werken?

• Per nachtdienst mag niet meer dan tien uur worden gewerkt;
• Een medewerker mag maximaal vijf keer per twee weken en 22 keer per jaar, 12 uur in een nachtdienst werken;
• Per 16 weken mag een medewerker maximaal 36 keer een nachtdienst werken die na 2.00 uur eindigt;
• Een medewerker mag niet meer dan zeven diensten achter elkaar werken, als één van die diensten een nachtdienst is.

Wat is de rusttijd na een nachtdienst?

Het is belangrijk dat uw medewerkers na een nachtdienst voldoende rust nemen. Bij het maken van het werkrooster is het belangrijk dat u daarmee rekening houdt.

• Uw medewerker moet na een nachtdienst tussen de 11 en 14 uur rust nemen;
• Wanneer uw medewerker drie nachten gewerkt heeft, moet hij of zij minimaal 46 uur rusten.

Voor meer informatie kunt u de regels opzoeken in de arbeidstijdenwet. Per branche kunnen de regels afwijken. Controleer eerst daarom welke regels er voor uw medewerkers gelden.

Tot welke leeftijd mag een nachtdienst?

Er zijn regels die bepalen of uw medewerkers in de nacht mogen werken. Medewerkers jonger dan 18 jaar mogen niet in de nacht werken. Medewerkers ouder dan 55 jaar mogen alleen in de nacht werken als een aantal uur van de dienst na 22.00 uur plaatsvindt. De nachtdienst mag niet later dan 24.00 afgelopen zijn.

Zwanger en werken in de nacht, wat zijn de regels?

Een zwangere medewerker is niet verplicht om in de nacht te werken. Ook heeft de medewerker tijdens haar werktijd recht op extra pauzes. Het is belangrijk om tijdens het (nacht)werk rekening te houden met de situatie van de medewerker.

Verzuim voorkomen

Met deze tips kunt u verzuim tegengaan en zorgen voor een gezonde balans. Komt het verzuim vaker voor? Lees dan wat u kunt doen bij frequent verzuim.