Burn-out: wat is het en hoe voorkomt u het?
Stress is beroepsziekte nummer één. Als iemand voor langere tijd stress heeft en het lichaam niet meer goed kan herstellen, spreken we van een burn-out. Een burn-out zorgt voor veel problemen bij medewerkers en werkgevers. Re-integratie bij een burn-out kan namelijk erg lang duren en kost u als werkgever veel geld. Daarom is het belangrijk dat u kennis over het onderwerp burn-out heeft, zodat u goed voorbereid bent.
Wat is een burn-out?
Een burn-out ontstaat wanneer een medewerker lange tijd stress ervaart en zijn of haar lichaam niet goed kan herstellen. De ‘reserves’ in het lichaam en de geest van een medewerker met een burn-out zijn dan uitgeput. Stress kan zich langzaam opbouwen zonder dat een medewerker het zelf doorheeft. Dit maakt een burn-out lastig te herkennen: op het moment dat de klachten voelbaar worden, kan het al te laat zijn.
Symptomen van een burn-out
De kenmerken en klachten bij een burn-out verschillen per persoon. Als een medewerker langer dan zes maanden last heeft van drie of meer van onderstaande klachten, kunt u van een burn-out spreken.
- Vermoeidheid;
- Veel piekeren;
- Concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid;
- Prikkelbaarheid; iemand voelt zich bijvoorbeeld vaak boos of geïrriteerd;
- Emotionele buien (vaker ineens huilen, angstig of onzeker);
- Niet tegen drukte/herrie kunnen;
- Onrustig zijn;
- Slaapproblemen;
- Verandering in eetlust;
- Lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, duizeligheid, maagpijn, spierpijn.
Burn-out en werk
Door een burn-out kan een medewerker anders gaan kijken naar zijn of haar werk. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat deze medewerker zich minder betrokken voelt bij zijn of haar werk. Dit kan zich uiten tot onverschillig of spottend gedrag. Ook onzekerheid over de eigen prestaties en een lager werktempo komen vaak voor bij een burn-out.
Verschil burn-out en overspannen
Gaat het over stressklachten, dan wordt ook regelmatig gesproken over ‘overspannen zijn’ of ‘het hebben van een burn-out’. Wat is het verschil tussen deze begrippen? Het verschil is vooral dat een medewerker langdurig stress kan ervaren en dus overspannen is, maar nog niet lichamelijk en geestelijk uitgeput is, zoals bij een burn-out. Bij een burn-out is de energievoorraad echt op. Overspannenheid kan dus een voorloper zijn van een burn-out. Als een medewerker de stressklachten blijft negeren of niet ziet, ligt een burn-out op de loer.
Overgang of burn-out?
De overgang is een fase in het leven van de vrouw waarin menstruaties minder worden en uiteindelijk uitblijven. De menopauze is het moment waarop de menstruatie ophoudt.
Uit onderzoek blijkt dat er duidelijke verschillen zijn in het ziekteverzuim tussen mannen en vrouwen van veertig tot zestig jaar. Een mogelijke oorzaak hiervan is de overgang. Er zijn ook vrouwen die geen last hebben van de overgang. Vrouwen die er wel last van hebben en door blijven werken, kunnen minder productief zijn. Overgangsklachten lijken op de klachten bij een burn-out, waardoor deze twee regelmatig door elkaar worden gehaald. Als u als werkgever de klachten van de overgang herkent, kunt u deze klachten bespreekbaar maken. Hiermee kunt u mogelijk (langdurig) verzuim voorkomen.
Oorzaken van een burn-out
Een burn-out komt voort uit langdurige stress en overbelasting. Dit kan ontstaan door verschillende omstandigheden en situaties in zowel het privé als werkende leven. Denk aan een te hoge werkdruk, maar ook problemen in het privéleven, zoals schulden. Is een medewerker naast het werk bijvoorbeeld ook mantelzorger, dan ontstaat de kans op overbelasting. Ook het karakter van de medewerker is een belangrijke oorzaak in het ontstaan van stress. Mensen met een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, perfectionisme en veel empathisch vermogen zijn extra vatbaar voor stress. Daar komt ook bij dat niet iedereen op dezelfde manier omgaat met overbelasting en stress.
Oorzaken voor werkstress
Langdurige stress op het werk kan bij veel mensen leiden tot een burn-out. Medewerkers hebben onder andere te maken met kleine frustraties die iedere dag voorkomen, de zogenaamde dagelijkse stressfactoren. Denk bijvoorbeeld aan in de file staan op weg naar kantoor of het vastlopen van het papier in de printer.
Maar er zijn er ook constante stressfactoren die over een langere periode stress oproepen. Deze kunnen een burn-out veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn:
- Een te hoge werkdruk;
- Verstoringen in het werk die van invloed zijn op de concentratie;
- Geen goede relatie met collega’s en/of leidinggevenden;
- Beperkte groeimogelijkheden en werkzekerheid;
- Onvoldoende kennis en vaardigheden;
- Onveilige en gevaarlijke werksituaties;
- Slechte balans tussen werk en privé;
- In aanraking komen met ongewenst gedrag (pesten, agressie, geweld).
Re-integratie na burn-out: wat moet u doen als een medewerker uitvalt
Stel: uw medewerker heeft een burn-out. Dan doet u er samen alles aan om deze medewerker zo snel mogelijk weer aan het werk te laten gaan. Re-integratie bij een burn-out kan een lang en moeizaam proces zijn. Daarom hebben wij enkele aandachtspunten op een rij gezet:
De Wet verbetering poortwachter bij een burn-out
De Wet verbetering poortwachter is opgesteld om het aantal medewerkers dat langdurig ziek is terug te dringen. De wet bestaat uit verplichte stappen die zowel de werkgever als zieke medewerker moet zetten om de re-integratie zo goed mogelijk te laten verlopen. Dit om het ziekteverzuim zo kort mogelijk te laten duren. Heeft uw medewerker een burn-out, dan is het belangrijk om de stappen van de Wet verbetering poortwachter te volgen. Als u dit niet doet, loopt u risico om een loonsanctie te krijgen. Dit betekent dat u langer het loon van uw medewerker moet doorbetalen.
Samenwerken met de bedrijfsarts
In de Wet verbetering poortwachter staat dat u moet samenwerken met een arbodienst of bedrijfsarts. Hierdoor kunt u de re-integratie makkelijker laten verlopen. De bedrijfsarts speelt bij een burn-out dan ook een belangrijke rol. Deze arts ziet erop toe dat het verzuimbeleid op een juiste manier wordt uitgevoerd. Ook kijkt de bedrijfsarts wat uw zieke medewerker nog wél kan, in plaats van wat hij of zij niet kan. Daarom kan een goede samenwerking met de bedrijfsarts richting geven aan de re-integratie van een medewerker met een burn-out. Dit kunt u waarmaken door regelmatig te overleggen met uw bedrijfsarts en goed door te vragen als u meer duidelijkheid wilt.
Zelf contact houden met uw zieke medewerker
Voor een snelle re-integratie is het belangrijk om goed contact te onderhouden met een medewerker met een burn-out. In de praktijk komt het vaak voor dat het enige contact via de arbodienst verloopt. Dit kunt u beter voorkomen. Door regelmatig uw medewerker uit interesse te bellen of uit te nodigen voor een kopje koffie op kantoor, verlaagt u de drempel om terug te keren op de werkvloer. Ook is de steun van collega's belangrijk voor de zieke medewerker. Let wel op dat het wettelijk niet is toegestaan om vragen te stellen over de medische situatie van uw zieke medewerker.
Tips voor werkgevers om burn-outs te voorkomen
Het voorkomen van een burn-out is de verantwoordelijkheid van zowel de medewerker als de werkgever. Hieronder staan enkele tips waarmee u kunt voorkomen dat stressklachten onder uw medewerkers overgaan in een burn-out.
1. Herken de signalen van een burn-out
Vaak ziet een medewerker een burn-out zelf niet aankomen, maar zijn of haar collega’s wel. Wees daarom extra alert op de signalen die kunnen leiden tot een burn-out. Probeer medewerkers aan te moedigen om aan de bel te trekken wanneer zij veranderingen zien in het gedrag van een collega.
Wees alert op de volgende signalen:
- Lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, rugpijn en hoofdpijn;
- Gedragsverandering, zoals prikkelbaarheid, zich terugtrekken en slaapproblemen;
- Vergeetachtig, problemen met concentreren, besluiteloos en moeite met prioriteiten stellen;
- Het vaker uitspreken van negatieve gevoelens en gedachten.
2. Ga regelmatig in gesprek
Ga daarnaast regelmatig in gesprek met uw medewerkers. Hoe gaat het met hen? Weet iedere medewerker wat er wordt verwacht? Kunnen de medewerkers zich voldoende ontwikkelen? Dit zijn voorbeelden van vragen die u iedere medewerker kunt stellen. Probeer een veilige omgeving te maken waarin medewerkers zich op hun gemak voelen. Zo zullen zij sneller praten over hun problemen, onzekerheden en angsten. Maar ook over hun doelen, dromen en wensen. Maak daarbij samen goede afspraken, zodat de verwachtingen over (de voortgang van) het werk duidelijk zijn. Ook is het goed om regelmatig complimenten te geven. Mensen presteren nu eenmaal beter als zij zich gewaardeerd voelen. En hoe sterker zij zich voelen, hoe minder vatbaar zij zijn voor stress.
3. Stimuleer vitaliteit
Vitaliteit is belangrijk om gezond te blijven. Vitaliteit geeft aan of je lichamelijk, emotioneel en geestelijk gezond bent. Als een medewerker langere tijd niet vitaal is, ontstaat het risico op uitval. Daarom is het aan te raden om op verschillende manieren de vitaliteit onder uw medewerkers te verhogen.
- Bewegen: geef medewerkers de gelegenheid om tussendoor een wandeling te maken. Voor thuiswerkers kan het helpen om ‘samen’ met collega’s te wandelen, door elkaar tijdens de wandeling te (video)bellen.
- Voldoende pauzes: zorg dat medewerkers voldoende pauzes nemen door hen daarop te wijzen. Bij lichamelijk zware beroepen is het belangrijk om pauze te nemen, maar ook op kantoor en tijdens het thuiswerken. Vaak werken medewerkers door en vergeten zij een rustmoment te nemen. Dit werkt stressverhogend.
4. Een goed verzuimprotocol en een RI&E voorkomt verzuim
Een verzuimprotocol en een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) zijn belangrijke middelen waarmee u (langdurig) verzuim kunt voorkomen. Met een verzuimprotocol geeft u uw medewerkers houvast bij ziekte of een dreigende burn-out. In een goed verzuimprotocol staat namelijk wat een medewerker kan verwachten bij ziekte en welke stappen er worden gezet bij langdurig verzuim. Zo wordt in het verzuimprotocol ook vermeld wanneer de bedrijfsarts wordt ingeschakeld.
Met een RI&E brengt u alle arbeidsrisico’s binnen uw organisatie in kaart. Dit gaat niet alleen om lichamelijke risico’s, maar ook om geestelijke risico’s. In het wettelijk verplichte plan van aanpak beschrijft u welke maatregelen u neemt om deze risico’s te verminderen en wie daarvoor verantwoordelijk zijn. Hiermee kunt u langdurige stress en burn-outs voorkomen.
5. Hulp van een verzuimspecialist
U staat er gelukkig nooit alleen voor bij verzuim. Een verzuimspecialist kan u ondersteunen in het voorkomen van verzuim door stress. Sazas heeft veel ervaring in het voorkomen en verminderen van verzuim. Als verzuimspecialist geven wij onze klanten handvatten om verzuim op een effectieve manier aan te pakken. We ondersteunen werkgevers en medewerkers optimaal in verzuimsituaties en verzuimtrajecten, bijvoorbeeld met onze verzuimverzekering inclusief arbodienstverlening en hulp bij het opstellen van een verzuimprotocol.
We hebben samen uiteindelijk één doel voor ogen: het voorkomen en verminderen van verzuim binnen uw organisatie. Dit betekent namelijk een betere samenwerking, meer werkplezier, minder kosten en meer productiviteit. Daarvan worden uiteindelijk zowel werkgevers als medewerkers gelukkiger.